Jaarverslag 2020

Jaarverslag en jaarrekening 2020

Algemeen

In december 2005 deelden we onze eerste pakketten uit. Daarna zijn we jaarlijks gegroeid, het ene jaar harder dan het ander, met enige stagnatie in 2016. 2020 is in dit opzicht een jaar als geen ander geweest, met een sterke stijging van het aantal uitgedeelde pakketten, gevolgd door een sterke daling; dit alles wegens Corona. Hierbij het jaarverslag hoe we in 2020 gewerkt hebben aan veilige voedselverstrekking aan zoveel mogelijk te bereiken klanten met bijzondere hulp van onze vrijwilligers.

Klantenbestand

De vraag naar voedselpakketten is sinds het begin van 2006 – toen het werk van Voedselbank Zutphen bekendheid kreeg – snel gestegen. Na een periode van daling die begon in 2016 volgde er weer een periode van groei. Per 2020 zijn de (landelijke) toelatingscriteria enigszins gedaald ten opzichte van 2019, te weten in de categorieën persoonlijke verzorging en openbaar vervoer. Het aantal klanten is in dit jaar flink gestegen wegens de Corona-crisis, maar daarna sterk gedaald. Begin januari waren er 229 inschrijvingen (528 personen) en eind december 150 inschrijvingen (355 personen). Het grootste deel van onze klanten blijft in de leeftijd tussen 30 en 50 jaar (aanvrager). 141 kinderen jonger dan 18 jaar maken deel uit van onze klanten, in 2019 waren dit er 178.

De Corona-crisis heeft een bijzondere groei en daling in ons klantenbestand te weeg gebracht. Toen in maart de strengere maatregelen waaronder de lockdown van toepassing werden, heeft de Voedselbank Zutphen besloten om de inschrijving van klanten niet te beëindigen als dit volgens de afspraken wel zou ‘horen’. Onze klanten hadden in deze periode al genoeg stress te verwerken, net als iedereen. Coulante en blijvende pakketverstrekking leek ons voor enige tijd het juiste beleid. Waar we tot maart 2020 wekelijks zo’n 220 voedselpakketten verstrekten, waren dat er in juni ruim 300. In de maanden daarna keerde de ‘rust’ enigszins terug en heeft Voedselbank Zutphen rond eind augustus het reguliere beleid weer opgepakt. Dat betekende dat klanten hun mogelijke verlenging weer kwamen bespreken en mensen die langer dan 3 jaar gebruik maakten van de voedselbank duidelijkheid kregen of zij langer van de voedselbank gebruik konden maken of dat dit beëindigd werd.
Vanaf dat moment begon een situatie die ons bevreemdde, namelijk een sterkere daling dan verwacht. Er kwamen minder nieuwe klanten dan wij naar aanleiding van de Corona-crisis hadden verwacht en het aantal klanten daalde zelfs tot ruim onder het aantal van voor de crisis. Navraag gaf aan dat de oorzaak waarschijnlijk ligt in de afname van ondersteuning “achter de voordeur”, waardoor onze potentiële klanten minder zichtbaar worden voor de partijen die naar ons verwijzen, maar echt duidelijk wordt dit niet. De steunpakketten vanuit de overheid kunnen voor ondernemers een reden zijn dat zij niet bij ons terecht komen. In de kerstperiode zijn enkele acties ondernomen om via de kerken onze bekendheid te verspreiden.

De hulp vanuit Voedselbank Zutphen is in principe slechts als noodhulp voor een beperkte tijd beschikbaar. Theoretisch geldt een maximum van 3 jaar, met tussentijdse toetsing voor verlenging. Hiervan wordt afgeweken indien blijkt dat er langer hulp nodig is. Het in augustus/september onder andere weer hervatten van het landelijke beleid van maximaal 3 jaar noodhulp in de vorm van voedselpakketten heeft geleid tot duidelijke doorstroming in het bestand. Daarnaast stromen veel klanten binnen een jaar ook weer uit, maar door de versoepelde regels maakten in 2020 de meeste klanten tussen de 1 en 2 jaar gebruik van de voedselbank. Eind 2020 hebben 49 aanvragers langer dan 3 jaar onze ondersteuning nodig, dat is ruim 35% meer dan het jaar daarvoor.

Op de uitgiftepunten Brummen, Eerbeek en Lochem verzorgen de wijkteams de eerste gesprekken. In Zutphen gebeurt dit door een vrijwilliger van Voedselbank Zutphen. Deze gesprekken worden zo nodig -of indien gewenst- herhaald voor verlenging van de pakketverstrekking. De nadruk wordt steeds gelegd op het door de klanten zelf te nemen initiatief om tot een oplossing van de problemen te komen, zodat zij niet langer een beroep hoeven te doen op de Voedselbank. Zo nodig worden zij doorverwezen naar andere hulpverlenende instanties.

Uitgiftepunten

Hieronder een overzicht per uitgiftelocatie van het aantal huishoudens en personen dat in 2020 gebruik heeft gemaakt van Voedselbank Zutphen.

	01-01-2020 (huishoudens)	01-01-2020 (personen)	31-12-2020 (huishoudens)	31-12-2020 (personen)
Brummen	19	61	10	26
Eerbeek	16	42	7	18
Lochem	22	62	18	47
Zutphen	172	363	115	264
*Totaal*	*229*	*528*	*150*	*355*

De pakketten worden op locatie Zutphen samengesteld en elke vrijdag met onze koelbus uit Zutphen naar Brummen, Eerbeek en Lochem gebracht.

Medewerkers

Alle werkzaamheden, zoals het ophalen, verzamelen en uitgifte van voedsel, de intake van nieuwe deelnemers, het onderhouden van de website, het besturen, het onderhouden van contacten met leveranciers, sponsors en collega-voedselbanken, worden uitgevoerd door een groep van ruim 75 zeer gemotiveerde vrijwilligers. Zij werken in verschillende rollen, zoals chauffeur, beoordelaar of pakken kratten voor klanten in en geven deze uit. De medewerkers werken op verschillende locaties, te weten Brummen, Eerbeek, Lochem en Zutphen. In 2020 is 1 bestuurslid afgetreden en zijn 2 nieuwe bestuursleden gestart.

Op het moment dat de Corona-crisis in volle hevigheid losbarstte, betekende dit veel voor onze vrijwilligers. Een deel van hen behoort tot een kwetsbare groep wegens leeftijd of naasten. Hierdoor konden zij hun vrijwilligerswerk, waarbij je bijvoorbeeld bij de uitgifte met een grote kwetsbare doelgroep in aanraking komt, niet meer of slechts deels uitvoeren. Dit heeft veel verdriet veroorzaakt: vrijwilligers konden hun werk waarin zij jarenlang geïnvesteerd hadden niet meer uitvoeren zoals voorheen, zagen hun medevrijwilligers en hun klanten niet meer en zagen nieuwe vrijwilligers komen om hun werk tijdelijk over te nemen. Ook het met elkaar overleggen werd lastig. Waar mogelijk zijn in de periodes met minder strenge maatregelen bijeenkomsten in kleinere groepjes gehouden om zoveel mogelijk in gesprek te kunnen blijven. Daarnaast is zeer frequent een nieuwsbrief verschenen om alle vrijwilligers zoveel als mogelijk geïnformeerd te houden over de laatste ontwikkelingen. De nieuwjaarsbijeenkomst van januari 2020 heeft gelukkig nog wel kunnen plaatsvinden, maar de jaarlijkse vrijwilligersmiddag houden we tegoed, zodat iedereen op enig moment ook weer zijn/haar collega’s uit andere teams kan ontmoeten.

Apart willen wij nog wel vermelden wat een geluk het was dat direct bij aanvang van de crisis nieuwe vrijwilligers zich meldden, zodat ons werk door kon gaan!

Arbo en milieu

In 2020 is het ventilatiesysteem om de overtollige warmte van de grote vriezer af te voeren teneinde in de zomer de temperatuur te beheersen aangepast; in 2021 moet dit verder worden gerealiseerd. Ten behoeve van de veiligheid van de vrijwilligers is het landelijke beleid rondom handhygiëne ingevoerd, worden handschoenen verstrekt aan klanten en vrijwilligers, en worden mondkapjes gedragen door de chauffeurs, bij de voorbereiding van de uitgifte en tijdens de uitgifte. Tevens is ten behoeve van de veiligheid het aantal klanten dat zich in de voedselbank bevindt beperkt, en wordt er gelet op een goede doorstroming tijdens de uitgifte. In 2020 is de Rl&E opgesteld. Deze wordt jaarlijks onderhouden. Ten behoeve van de vrijwilligers hangen kopieën in de koffieruimte. Hierop kunnen vrijwilligers gegevens invullen, aanvullen of aanpassen.

Voedselaanbod

Een van de twee doelstellingen van de voedselbank is het tegengaan van voedselverspilling. Wij zijn dus afhankelijk van restanten van voedselpartijen die elders als overschot overblijven. Voedselbank Zutphen beschikt van oudsher over twee aanvoerstromen van voedingsmiddelen te weten:

wekelijkse aanvoer vanuit het Regionale Distributiecentrum van de Voedselbank in Deventer. In dit distributiecentrum wordt op landelijk niveau vanuit landelijke aanvoerpunten verzameld en verspreid naar de lokale voedselbanken.
wekelijkse aanvoer vanuit bedrijven, volkstuinen en particulieren in Zutphen en omstreken. Dit betreft contacten die onze vrijwilligers zelf hebben gelegd (al dan niet naar aanleiding van landelijke afspraken met ketens) en onderhouden.

De omvang, samenstelling en kwaliteit van de voedselpakketten wisselt per week en is afhankelijk van het aanbod door bedrijven en particulieren en van het seizoen. Er zijn vele hartverwarmende initiatieven om de voedselbank te steunen met geld en goederen waardoor wij wekelijks een mooi gevuld pakket kunnen aanbieden. In 2020 hebben wij meegedaan aan een onderzoek van Voedselbanken Nederland. Wij hebben geconcludeerd dat we boven het landelijk gemiddelde zitten met het aantal uit te geven producten.

Met collega-voedselbanken uit de regio hebben we een ruil-app, waardoor we onderling (droge, houdbare) producten waarvan de een te veel en de ander te weinig heeft kunnen uitwisselen. Voor de klanten hebben wij de ruiltafel in stand gehouden. Hier kunnen zij producten achterlaten waarvoor zij allergieën hebben, of die zij niet zullen gebruiken. Andere klanten zijn vrij om deze producten weer mee te nemen. Hiermee kunnen we nog beter zorgen dat de juiste producten bij de juiste klant komen en er geen producten buiten de voedselbank worden weggegooid.

Sinds begin 2017 mogen supermarkten hun producten op de uiterste verkoopdatum invriezen, vervolgens mogen wij het dan nog 2 maanden uitgeven. Dit betekent een enorme verrijking voor de voedselpakketten. Wat we echter in 2019 al merkten en wat zich in 2020 doorzette, is dat veel supermarkten zelf efficiënter omgaan met hun versproducten. Zij prijzen meer af om zelf nog te verkopen, waardoor de aanvoer voor de voedselbank daalt. Voor Voedselbank Zutphen daalt het totaalaanbod gelukkig nog niet.

Een (niet uitputtend) overzicht uit de steun van de bedrijven en instanties:

Bakkerijen uit Zutphen en omgeving leveren week aan week een keur aan broden en broodjes.
De bakker in Lochem levert wekelijks het brood voor ons uitgiftepunt in Lochem.
De bakkers in Brummen en Eerbeek bezorgen brood op het uitgiftepunt.
Volkstuinders telen in de zomer extra groenten voor de voedselbank.
Een aantal stichtingen en fondsen helpt ons om de voedselbank in stand te houden.
Een aantal particulieren steunt ons maandelijks of jaarlijks met een bijdrage.
Particulieren, maar ook bedrijven, schenken ons hun kerstpakketten.
Een aantal bedrijven schenkt een deel van hun bedrijfswinst in de vorm van levensmiddelen.
Serviceclubs houden inzamelingen voor ons.
Kerken houden collectes.
Winkeliers stellen overblijvende voorraden beschikbaar.
In het voorjaar krijgen we van een kweker asperges.
Een serviceclub zamelt DE-waardepunten in waarvoor we koffie krijgen.
Klanten sparen voor een boodschappenpakket voor onze klanten.
Scholen houden acties en zamelen voedsel in.
Bij supermarkten wordt gelegenheid geboden om statiegeldbonnen in te leveren.
Gedurende het hele jaar mogen we bij bedrijven aardappelen komen ophalen.
Een makelaar schenkt bij verkoop van een huis een bedrag aan de voedselbank.
Garages sponsoren onze bussen.
Een bakker uit Zutphen verkoopt brood van een dag oud, waarbij een deel van de opbrengst voor de voedselbank is.

Voedsel bijkopen doen wij alleen met donaties die hier specifiek voor bedoeld zijn, of indien er zo weinig groente (vers of houdbaar) beschikbaar is, dat de pakketten te eenzijdig worden. Van de donaties kopen wij verse groente en fruit, eieren en kaas.

Wijze van uitgifte

Landelijk gaan meer en meer voedselbanken over tot het zogenaamde supermarktmodel. Een wijze van uitgifte waarbij de keuze van de te ontvangen producten meer bij de klant ligt. Waar Voedselbank Zutphen al keuzevrijheid voor producten had bij de gekoelde producten en een ruiltafel om producten uit de “vaste krat” te ruilen, is in 2020 ook begonnen met uitbreiding van de keuze. Zo wordt het brood niet langer in de kratten gedaan, maar kunnen klanten hun eigen brood en broodjes kiezen en is een nieuwe uitgifteplek van groente en fruit gecreëerd. Hier lopen de klanten langs het groente- en fruitaanbod en kan iedereen zelf aangeven wat wordt meegenomen. De klanten zijn over het algemeen blij met deze keuzevrijheid en de wijze waarop de producten op deze manier (uitgestald en overzichtelijk) worden aangeboden.

Voedselveiligheid

In 2015 hebben wij het voedselveiligheidscertificaat gekregen. De producten die onze voedselbank wekelijks ontvangt en uitgeeft, is veelal voedsel aan de grens van de houdbaarheidsdatum. Zorg en oplettendheid van al onze medewerkers zijn dan ook van groot belang om de voedselveiligheid te waarborgen. In 2020 waren 3 vrijwilligers specifiek geschoold op het gebied van voedselveiligheid. Zij bewaken de inzamelings-, uitgifte- en bewaarprocedures en doen regelmatig een check op werkwijze van de vrijwilligers en op de bewaarde producten. Lijsten met daarop de in te vullen temperatuur en/of schoonmaakstaten zijn niet meer weg te denken uit de voedselbank. Herhaalde onverwachte controles onder auspiciën van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit leveren ons steeds ruime voldoendes op. In 2020 hebben wij bij controle een 9,6 gekregen.

Wij zien dat we met dit certificaat meer producten van de lokale supermarkten krijgen, omdat wij kunnen garanderen dat hun producten goed bewaard worden, onder andere in onze koel¬- en vriescellen.

In het kader van voedselveiligheid is in 2020 door de meeste vrijwilligers een e-learning-module gevolgd. Daarnaast moeten alle vrijwilligers kennisnemen van het Handboek voedselveiligheid van de vereniging van Nederlandse voedselbanken.

Huisvesting

Sinds december 2006 maakten wij gebruik van het pand aan de Groenmarkt nr.14a te Zutphen. In 2018 moesten we wegens verkoop van het pand een andere locatie zoeken. In maart 2018 zijn we verhuisd naar de Hermesweg 17a. De gemeente Zutphen maakt deze verhuizing mogelijk door de huur voor het nieuwe pand op zich te nemen.

De nieuwe locatie is een ruim pand waar we begin 2020 ook andere sociale en charitatieve instellingen in Zutphen beurtelings de gelegenheid boden om voorlichting te komen geven aan onze klanten. Dit hebben wij helaas wegens de Corona-crisis niet kunnen voortzetten. Enkele partners hebben gedurende het jaar nog voorlichtingsmateriaal gebracht dat wij konden uitdelen.
In dit pand kunnen onze transportbusjes (met koeling) binnen staan en is er voldoende ruimte voor groei van het aantal klanten. Bovendien kunnen onze klanten nu in een aparte wachtruimte wachten tot de uitgifte begint. Deze wachtruimte willen wij graag wat klantvriendelijker inrichten, waarbij tevens het doel is de partners van Verbindkracht de mogelijkheid te geven zich op digitale informatieschermen te presenteren (naast hun fysieke aanwezigheid van tijd tot tijd). Het project dat hiertoe in 2019 was gestart, heeft wegens Corona lang stilgelegen. Ook konden wij onze klanten niet langer de mogelijkheid bieden in de wachtruimte onze openingstijden af te wachten, omdat wij de anderhalve meter afstand dan niet konden handhaven. In 2021 hopen wij de ontvangst van onze klanten en partnerpartijen weer gastvrijer vorm te kunnen geven!

In de zomer van 2019 zijn op het dak van het pand door de eigenaar zonnepanelen geplaatst. Half december 2019 bleek dat de constructie van het gebouw niet was toegerust op het gewicht van de panelen, waardoor de voedselbank per direct niet meer kon worden gebruikt voor uitgifte. Op de locatie van de voedselbank zijn toen noodstutten aangebracht. De ruimte en manoevreermogelijkheden waren door het plaatsen van de stutten (17 steigers van 4 vierkante meter per stuk) beduidend minder. In september 2020 is de verbetering van de constructie van het gebouw en de bijbehorende hemelwaterafvoer gerealiseerd en kregen wij de volledige oppervlakte van het gebouw weer tot onze beschikking.

Het Rode Kruis-gebouw dat wij huren voor onze uitgifte in Lochem is in 2020 verkocht. Voedselbank Zutphen heeft kennisgemaakt met de nieuwe eigenaren, die ons werk een warm hart toedragen en ons de ruimte blijvend ter beschikking stellen.

Gemeenten

We hebben sinds 2010 een intentieovereenkomst met de gemeente Zutphen. In 2017 zijn we gestart met gesprekken om een aangepast convenant op te stellen. Op 9 april 2018 hebben we dit convenant samen met de wethouder van Sociale Zaken ondertekend. Het betreft een nauwere samenwerking met de gemeente. Onderdeel van deze nauwere samenwerking is dat partners van Verbindkracht zich presenteren aan onze klanten ten tijde van de uitgifte van de pakketten. Het idee is dat veel van onze klanten ook tot de doelgroep van deze partners behoort. Zij kunnen op deze manier wellicht nieuwe klanten bereiken. De partijen die zich gepresenteerd hebben, zijn hier over het algemeen goed over te spreken en komen graag terug. Helaas hebben wij hier in 2020 maar beperkt invulling aan kunnen geven.

In oktober 2020 heeft Voedselbank Zutphen wegens Corona helaas geen open huis gehouden. Wel is een video opgenomen zodat belangstellenden (nieuwe mogelijke klanten, (nieuwe) vrijwilligers en anderen) een kijkje konden nemen en uitleg kregen over de werkzaamheden van de voedselbank.

Landelijke vereniging

Voedselbank Zutphen is aangesloten bij de Vereniging Voedselbanken Nederland, een zeer actieve vereniging die zich onder andere bezighoudt met het benaderen van grote producenten. Ook helpt ze haar leden bij nieuwe wet- en regelgeving, onderhoudt contacten met de landelijke pers en is een vraagbaak voor de 180 bij haar aangesloten voedselbanken. Via een tiental regionale distributiecentra worden alle aangesloten voedselbanken ook via centrale kanalen bevoorraad.

Een nieuw project dat in 2019 is gestart door Voedselbank Nederland is het project Onder de radar. Hierbij gaat extra aandacht uit naar klanten die wij tot nu toe nog niet hebben kunnen bereiken. Hierbij speelt schaamte om de drempel van een voedselbank over te stappen een erg grote rol, maar ook bijvoorbeeld het niet mogen gebruiken van een voedselbank door cultuur en traditie, of door onbekendheid met de voedselbank. Voedselbank Zutphen neemt deel aan dit project, waarbij wegens Corona met name is aangehaakt bij landelijke initiatieven zoals van Radio 538 in december 2020.

Vanaf het uitbreken van de Corona-crisis is veel steun ontvangen van Voedselbank Nederland. Voedselbank Zutphen heeft gelukkig geen gebruik hoeven maken van noodfondsen die beschikbaar zijn gesteld, maar heeft wel gebruik gemaakt van de distributie van plastic en papieren tassen, mondkapjes en desinfecterende gel.

Financiële situatie

De voedselbank is volledig afhankelijk van de inkomsten uit giften van particulieren, bedrijven en maatschappelijke hulpverleningsorganisaties. Hierbij valt te denken aan kerken, serviceclubs, particuliere stichtingen met sociale doelstellingen enz.
Een zeer groot deel (ca. 96%) van onze inkomsten wordt gebruikt om de voedseluitgifte mogelijk te maken en om extra voedsel aan te kopen.
Ondanks het vaak ruime voedselaanbod is er soms een tekort aan fruit, groente en lang houdbare droogwaren, kaas en eieren. Deze aankopen worden betaald uit financiële middelen die speciaal hiervoor worden gedoneerd.

Het jaar 2020 kenmerkte zich door twee grotere gebeurtenissen:

De Corona-crisis
Onze uitgiftelocatie in Zutphen was slechts beperkt te gebruiken.

In feite hebben beide zaken ertoe bijgedragen dat het jaar 2020 in financiële zin een positief resultaat laat zien van ca. € 62.000,–. Veel particulieren, bedrijven en stichtingen hebben de voedselbank ruimhartig voorzien van financiële middelen en wij kregen een flinke korting op de huurvergoeding van onze verhuurder.

Daarnaast werd aan het einde van het jaar 2019 een éénmalige grote donatie ter grootte van € 30.000,– ontvangen. Van dit bedrag zijn enkele grotere investeringen gedaan in koel- en invriesapparatuur, is een zeer oude transport bus ingeruild en een vloerschrobmachine aangeschaft. Ook voor het jaar 2021 zullen uit deze donatie nog enkele grotere investeringen worden gedaan.

Een groot deel van de overige geldmiddelen wordt dus besteed aan bijkoop van gezond voedsel, maar ook aan energiekosten, transportkosten, gemeentelijk lasten, verzekeringen en overige locatiekosten.

Wij hopen en vertrouwen erop dat ook in 2021 het werk van Voedselbank Zutphen weer mogelijk gemaakt blijft worden door een grote stroom giften.

Zutphen, maart 2021

De volledige Jaarrekening 2020 is hier te downloaden.